Drewno przyszłością budownictwa? Brzmi intrygująco, a okazuje się, że faktycznie może tak być. Budynki z tego materiału są zdecydowanie bardziej przyjazne dla środowiska niż konstrukcje z cementu, betonu i stali. Są zdrowsze i wygodniejsze w użytkowaniu, a także szybsze w budowie. Ponadto, drewno to przecież surowiec odnawialny – wystarczy zadbać o to, by każde ścięte drzewo zastąpić przynajmniej jednym nowo zasadzonym. Drewniane budownictwo to nie tylko domy jednorodzinne. Z drewna mogą powstawać nawet wieżowce, łącznie z ich z kluczowymi elementami konstrukcyjnymi.
Największą zaletą tego rodzaju budownictwa jest niskie zużycie energii i stosunkowo niewielkie emisje przy pozyskiwaniu i transporcie. Surowiec ten jest też najmocniejszym materiałem budowlanym w stosunku do swojej wagi, a przy odpowiednim zastosowaniu ma dużą trwałość. Co nie mniej ważne, ma on również dobre właściwości ocieplające i akustyczne, naturalnie reguluje wilgotność i temperaturę wnętrz, a po specjalistycznym zabezpieczeniu bez problemu spełnia wymogi bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Jakie są korzyści z drewnianego budownictwa i jak się za nie zabrać, najlepiej wiedzą dziś Skandynawowie.
Najwyższy na świecie drewniany wieżowiec, Mjøstårnet, ma 85 metrów wysokości i znajduje się w małym mieście Brumunddal w południowo-wschodniej Norwegii. Budynek mieści apartamenty, hotel, restauracje i basen. Pionowe wsporniki oraz belki stropowe i poprzeczne powstały z klejonego warstwowo drewna (w technologii Glulam), z kolei szyby wind i balkony zamontowano z użyciem drewna klejonego poprzecznie (w technologii CLT). Produkcja obu tych materiałów zużywa o wiele mniej energii niż w przypadku konwencjonalnych materiałów budowlanych – ich wykorzystanie w konstrukcjach nośnych ogranicza emisje o od 35 proc. do aż 85 proc. w porównaniu do wykorzystania betonu, cementu i stali. Wpływ tej inwestycji na środowisko jest pozytywny także dlatego, że w miejsce każdego wyciętego drzewa deweloper postanowił posadzić dwa nowe.
(zdjęcia: wieżowiec Mjøstårnet – materiały prasowe Moelven)
Drewniane wieżowce nadal będą piąć się w górę – za kilka lat Mjøstårnet odda tytuł najwyższego tego rodzaju budynku na świecie. Już w 2026 r. ma paść nowy rekord wysokości drewnianego gmachu. Wtedy ma zostać ukończona budowa wieżowca Rocket &Tigerli w szwajcarskim Winterthur – pomysł również jest skandynawski, bo projekt stworzyła duńska pracownia architektoniczna. Budynek osiągnie aż 100 m wysokości. W wieżowcu i otaczających go trzech mniejszych blokach znajdą się m.in. mieszkania, akademik, hotel i powierzchnie handlowe. Ponadto na dachach kompleksu pojawią się panele fotowoltaiczne i tereny zielone.
(grafika: wizualizacja wieżowca Rocket&Tigerli – materiały prasowe Schmidt Hammer Larsen)
Co ciekawe, w tym wypadku drewno posłuży do budowy rdzenia konstrukcyjnego i systemu nośnego wieżowca. Fasada zostanie natomiast wyłożona czerwonymi i żółtymi cegłami z terakoty, które mają nawiązywać do kolorystyki dachów i elewacji okolicznych kamienic. Będzie to więc przeciwieństwo budownictwa pozornie ekologicznego, w którym niewidoczne z zewnątrz elementy konstrukcyjne powstają z wykorzystaniem wysokoemisyjnych technologii, a naturalne materiały służą jedynie jako przyciągające uwagę akcenty estetyczne.
(zdjęcie: materiały prasowe Centrum Kultury Sara)
Innym doskonałym przykładem drewnianego wieżowca, którego konstrukcja całościowo uwzględnia zasady ekologicznego budownictwa, jest Centrum Kultury Sara w Skellefteå w północnej Szwecji. Wieżowiec o wysokości 75 metrów mieści sześć scen teatralnych, bibliotekę, dwie galerie, centrum konferencyjne i hotel. Budynek ten, powstały również dzięki zastosowaniu technologii klejenia drewna, korzysta nie tylko z paneli fotowoltaicznych, lecz także ze sztucznej inteligencji. Monitoruje ona zużycie energii i przewiduje jej zapotrzebowanie na ogrzewanie pomieszczeń. To jednak nie wszystko – wieżowiec może także komunikować się z okolicznymi budynkami. W wypadku, gdy wyprodukuje nadmiar energii, może przekazać ją potrzebującym sąsiadom lub zmagazynować ją, a gdy sam będzie potrzebować jej więcej – przejąć ją z pobliskich budynków.
(zdjęcia: Centrum Kultury Sara – materiały prasowe Martinsons/Jonas Westling)
Skandynawia jest znana z produkcji drewna, nic więc dziwnego, że transport tego materiału jest krótki i nie powoduje znacznych emisji gazów cieplarnianych. Centrum Sara powstało z drzew ściętych w promieniu 60 km od miejsca, w którym stoi, a na ich miejsce zasadzono nowe. Czy jednak drewniane budownictwo w innych rejonach świata jest równie przyjazne dla środowiska? Projektanci szwedzkiego wieżowca odpowiadają, że jak najbardziej. Ich wstępne wyliczenia pokazują, że elementy tego budynku musiałyby zostać dwukrotnie przewiezione wokół Ziemi, by zniweczyć oszczędność emisji wynikającą z użycia naturalnego surowca zamiast cementu, betonu i stali. Ta oszczędność jest naprawdę znaczna – w przypadku Centrum Sara dostaw materiałów budowlanych samochodami ciężarowymi było aż o ok. 90 proc. mniej. Dodatkowo, na placu budowy drewnianego budynku powstaje znacznie mniej śmieci i odpadków.
Za wykorzystaniem drewna w budownictwie przemawia nie tylko troska o środowisko, ale też efektywność i wygoda budowy. Dla przykładu, postawienie jednego piętra Centrum Sara zajęło średnio dwa dni. Twórcy budynku szacują, że zbudowanie wieżowca z użyciem konwencjonalnych technologii i materiałów trwałoby aż o rok dłużej. Na użyciu drewna korzystają także sami budowniczy, bo dzięki niemu plac budowy jest cichszy, spokojniejszy i zdrowszy.
Budownictwo oparte na drewnie (niekoniecznie w tak wielkiej skali) to wbrew pozorom nie tylko tradycja, ale i przyszłość. Tym bardziej, że beton, cement i stal mogą znacząco stracić na popularności tak przez rosnące ceny, jak przez unijne przepisy dotyczące śladu węglowego i efektywności energetycznej budynków. Inspiracji do wykorzystania drewna w budownictwie nie brakuje, korzystajmy więc z nich.
(zdjęcie ilustracyjne: wieżowiec Mjøstårnet – materiały prasowe Moelven)