Królujące dziś w budownictwie technologie to „klimatyczny horror” – generują ogromne ilości gazów cieplarnianych, pochłaniają mnóstwo energii oraz pozostawiają góry niezagospodarowanych odpadów. Zmianę tego stanu rzeczy wymuszają nowe, proklimatyczne regulacje Unii Europejskiej – a środkiem do celu ma być szerokie wprowadzenie do budownictwa zasad Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ), w tym powrotu do naturalnych materiałów budowlanych jak drewno, glina, konopie w nowoczesnym wydaniu.
GOZ w uproszczeniu to system, w którym odpady są przetwarzane na nowe produkty, i który jest jak najbardziej energooszczędny, bo wykorzystuje energię odnawialną. Przypomina więc naturalny ekosystem – w przyrodzie nic się bowiem nie marnuje, wszystko zostaje wykorzystane do budowy nowego życia. Budownictwo zgodne z regułami GOZ nazywa się też mianem cyrkularnego, jako że w myśl tej koncepcji zasoby krążą po okręgu od produkcji, przez wykorzystanie, przetworzenie, po ponowne użycie w produkcji.
Dzisiejszemu budownictwu daleko do tego ideału. Tylko produkcja materiałów budowlanych odpowiada za ok. 5 proc. globalnej emisji dwutlenku węgla, cały sektor budownictwa – już za ok. 40 proc., przy tym generuje on jako gałąź światowego przemysłu 1,3 miliarda ton stałych odpadów rocznie!
Zmniejszyć te niekorzystne statystyki można np. przez ograniczenie śladu węglowego przy produkcji betonu – pojawiły się już jego odmiany, przy produkcji których emitowane jest od 30 do nawet 50 proc. mniej gazów cieplarnianych. Rozwijane są też technologie wtórnego wykorzystania odpadów powstających przy rozbiórce budynków betonowych.
Istnieją jednak materiały budowlane, które od razu, „same z siebie” mają niski bądź zerowy ślad węglowy, nadają się łatwo do ponownego wykorzystania lub są całkowicie biodegradowalne – to drewno, glina, słoma. Są one naturalne, znane i stosowane od tysięcy lat, jednak dziś są oprawiane w najnowocześniejszą formę.
Świetnym przykładem takiego nowego budownictwa zgodnego z zasadami Gospodarki Obiegu Zamkniętego jest trzypiętrowy budynek Circl, powstały w Amsterdamie w Holandii. Jego konstrukcja jest głównie drewniana, okna pochodzą z innego rozebranego biurowca, drewniana podłoga z baru jednego z klubów piłkarskich, a ściany ocieplono tysiącami zużytych ubrań.
(Circl, Amsterdam/Cie)
Z kolei w szwedzkim Skellefteå w 2021 roku powstał 75-metrowy wieżowiec o drewnianej konstrukcji, mieszczący teatr, bibliotekę, dwie galerie sztuki, centrum konferencyjne oraz hotel dla ponad 200 gości. Zbudowano go z 12 tysięcy metrów sześciennych drewna, zebranego zaledwie 60 kilometrów od centrum tego miasta.
(Centrum Kultury Sara, Skellefteå, Szwecja – materiały prasowe Martinsons/Jonas Westling)
(zdjęcie ilustracyjne: dom zbudowany w technologii strawbale, Łódź/Koziej Architekci)